Kad govorimo o rekorderima, ovo je definitivno jedan i za njega malo ko nije čuo. Marijanski rov verovatno je jedan od najpoznatijih geografskih pojmova, koji krije brojne zanimljivosti i uvek iznova fascinira.
Jeste li znali da je najdublju tačku Marijanskog rova praktično nemoguće tačno izmeriti?
Ili pak koliko je ljudi do sad imalo priliku da posegne u njegove dubine? Ako ne, družite se s nama u nastavku teksta jer donosimo niz zanimljivosti o najdubljem području Tihog okeana, ali i sveta, piše putnikofer.hr.
Najdublja dolina na svetu s prosečnom dubinom od 5.000 metara
Marijanski rov (ponekad ga zovu i jarkom) zapravo je najdublja podmorska dolina na svetu – nalazi se na dubini od oko 5.000 metara, a zatim i sama ponire još dublje, sve do najdublje tačke na svetu po imenu “Challenger Deep” koja se nalazi na neverovatnoj dubini od, barem kako kažu najnoviji podaci, 11 kilometara i 34 metara.
Naime, čak i uprkos svim modernim postignućima, merenje dubine Marijanskog rova i dalje je izazovan posao te se izmerena dubina relativno često menja.
Marijanski rov nastao je na granici tektonskih ploča
Sam Marijanski rov nalazi se u zapadnom Pacifiku, oko 400 kilometara jugoistočno od ostrva Guam, te u relativnoj blizini Marijanskog arhipelaga po kojem je i dobila ime.
Od tog je arhipelaga udaljena oko 200 kilometara. Dugačka je 2542 kilometra, a široka oko 69 kilometara, a nastala je – kao i druge brazde tog tipa – na granici tektonskih ploča, u ovom slučaju Pacifičke i Filipinske ploče.
Sam Marijanski rov, kao najdublji deo Tihog okeana, otkriven je još 1870-ih godina. Otkrio ju je britanski istraživački brod “Challenger”, po kojem je najdublja tačka Tihog okeana, ali i sveta dobila ime.
“Challenger” ju je tada izmerio na oko osam kilometara i to pomoću metode koja se koristila u to vreme – otežanog konopca.
Neverovatan pritisak i hladnoća u potpunoj tami
Dubine Marijanskog rova i najdublje tačke na svetu oduvek su predstavljale spoj misterije i iznenađenja. Zaista je neverovatno to mesto.
Na dnu Marijanskog rova pritisak je čak 1.000 puta veći nego na površini mora. Samo dno je prekriveno sedimentom koji ima teksturu blata, a temperatura vode pri dnu iznosi 1,4 stepena celzijusovih. Svetla, naravno, nema, ali to ne znači da nema života. Svaka ekspedicija otkrila je nešto novo.
U dubini Marijanskog rova otkriven mikroorganizam koji jede plastiku
Naime, isprva se mislilo da na tim dubinama ništa ne može da preživi, ali naučnici su se ubrzo razuverili. Gotovo pa nemoguće uslove života tamo izdržava niz mikroorganizama (njih čak 200 vrsta, od kojih i jedan koji jede plastiku) i životinja, morski krastavci i crvi te amfipodni rakovi.
Kod njih su, primera radi, zabeleženi slučajevi gigantizma koji se ponekad mogu sresti kod životinja koje žive u velikim dubinama. To znači da mogu narasti do za svoju vrstu ogromnih dimenzija, u njihovom slučaju do 28 centimetara. Pronađene su i posebne vrste planktona.
Na dubini od oko 8000 metara otkrivena je 2012. godine i riba po imenu Pseudoliparis swirei, koju se smatra ribom rekorderom po pitanju dubine na kojoj živi. Nažalost, na dnu Marijanskog rova pronađeni su i znakovi onečišćenja plastikom – plastična vrećica i omoti od slatkiša.
Marijanski rov “dobro posećen” i istražen u poređenju sa ostatkom podvodnog sveta
S obzirom na uslove koji u njoj vladaju, ali i činjenicu da je ljudski rod do sad istražio tek manji deo podvodnog sveta, odnosno dubina, Marijanski rov je relativno dobro ‘posećen’ i istražen te se naučnici njom intenzivno bave.
Do kraja 2022. godine, do njenog dna u ukupno 22 zarona uspelo je da se spusti čak 27 osoba (do kraja 2022. godine). Prvi zaron u Marijanski rov obavila’ su 23. januara 1960. godine dva okeanografa, Amerikanac Don Valš i Švajcarac Žak Pikard, a u dubine su se pustili batiskafom po imenu Trieste. Bio je to apsolutno neverovatan, ali i izuzetno opasan poduhvat.
U istoriju se upisao i režiser Titanika
Nakon njih dno su istraživale podmornice na daljinsko upravljanje – japanski Kaiko 1996. i američki Nereus 2009. godine. Sledeći čovek koji se spustio u nju (a bio je ujedno i prvi solo zaron) bio je Džejms Kamerun, režiser filma “Titanik”.
On se 26. marta 2012. spustio u brazdu podmornicom Deepsea Challenger, koju je delom i sam dizajnirao. Godina 2018. i 2019. u rov se spustio i američki istraživač Viktor Veskovo, dok se 2020. godine u istoriju upisala i Katrin Salivan. Ta astronautkinja prva je osoba na svetu koja je hodala u svemiru, ali se isto tako spustila i do najdublje tačke svetskih mora.
Challenger deep nije jedina atrakcija Marijanskog rova
Marijanski rov je 2009. godine proglašen i američkim nacionalnim spomenikom. Jedan od ciljeva proglašenja tog statusa, koji se odnosi na površinu od 246 hiljada kilometara kvadratnih, bila je njegova zaštita.
Osim najdublje tačke svetskih mora, Challenger Deepa, Marijanski rov skriva još nekoliko ‘atrakcija’.
Godine 1997. na području braze otkriven je i Sirena Deep, treća najdublja tačka Tihog okeana. U Marijanskom rovu na najmanje 20 lokacija, otkriveni su i hidrotermalni izvori iz kojih izvire vruća i mineralima obogaćena voda, a isto tako su detektirani i tzv. hladni izvori (koji, definiše Wikipedia, stvaraju pare kisonik sulfida, metana i drugih ugljovodonika, u obliku bazena slane vode).
Povrh svega navedenog pronađeni su i tzv. blatni vulkani.
